• გიორგი მაღრაძე – ახალქალაქი
♥ იბერიანა – Iberiana
“ახალქალაქი ჯავახეთისაი”
ახალქალაქის, ძველი ქალაქის აღმოცენების ზუსტი დრო ცნობილი არაა. სავარაუდოა, რომ აქ არსებული დასახლება ქალაქად გადაიქცა IX-X სს-ში. რასაც ხელი შეუწყო ქვეყნის გაერთიანებამ, პოლიტიკურმა და კულტურულმა აღმავლობამ და სტრატეგიულმა მდებარეობამ. ახალქალაქი ფეოდალური ხანის საქართველოს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სავაჭრო გზაზე მდებარეობდა.
ამრიგად XI-XIII სს-ში ახალქალაქი ჯავახეთის პოლიტიკურ-ეკონომიკური ცენტრი იყო. ბაგრატ III-ის (980-1014) მეფობის დროს ქალაქი ჯერ კიდევ „უზღუდო“ იყო. „ციხეთა უფალნი კაცნი მტკიცე იყვნეს ერთგულებასა ზედა ბაგრატისასა … გავიდეს ჯავახეთს და იწყეს ახალქალაქისა ზღუდითა შენებად, რამეთუ მას ჟამსა უზღუდო იყო“ (ქც 1: 298,9). ქალაქის შემოზღუდვა დამთავრდა ბაგრატ IV-ის (1027-1072) დროს.
XI ს-ის 60-იან წლებში ახალქალაქი ალფ-არსლანმა ააოხრა (ქც 1: 306,16-18). 1191 წ. თამარის (1184-1207) წინააღმდეგ აჯანყებული გიორგი რუსის მომხრე ფეოდალებმა გადაწყვიტეს აეღოთ ახალქალაქი, მაგრამ დამარცხდნენ (ქც 2: 51,6). XIII ს-ში ახალქალაქი მონღოლებმა გადაწვეს. XVI ს-ში ქალაქი სამცხის ერისთავების, ჯაყელების ხელშია. 1535 წ. ის ბაგრატ III იმერეთის მეფესა (1510-1565) და ათაბაგ ყვარყვარეს შორის ბრძოლის ასპარეზი იყო (ქც 4: 497,28). 1545 წ. ახალქალაქი ოსმალთა სულთნის, შაჰ-თამაზის ჯარმა დაიპყრო. XVI ს-ის ბოლოს ჩილდირის საფაშოს შემადგენლობაში მოექცა და სანჯაყის ცენტრს წარმოადგენდა. XVIII ს-ის 70-იან წლებში ერეკლე II-მ (1744-1798) რამდენჯერმე სცადა ქალაქის გათავისუფლება (ბაგრატიონი 1983: 23, 55, 73, 77, 79; ორბელიანი 1981: 89, 115, 213). 1828 წ. რუსეთ-საქართველოს სამხედრო ნაწილებმა გენერალ პასკევიჩის მეთაურობით ქალაქი აიღეს. მაჰმადიანი ქართველები აიძულეს თურქეთში გადახვეწილიყვნენ, ახალქალაქში კი სომხები ჩამოასახლეს ერზერუმიდან. 1918 წ. ქალაქი ისევ ოსმალებმა დაიპყრეს. 1921 წ. ახალქალაქში რუსეთის მე-11 წითელი არმიის ნაწილები შევიდნენ
დღეს, 9 სექტემბერს, ახალქალაქობა, ისტორიული ქალაქის დაარსების 959 წლისთავი, გურიის სტიქიის გამო მოკრძალებულად აღინიშნა. ცხადია დაარსების თარიღი პირობითია და ამ შემთხვევაში ათვლის წერტილად აღებულია ისტორიულ წყაროებში ახალქალაქის პირველად მოხსენიების თარიღი, თურქ-სელჯუკების შემოსევა, ახალქალაქის აღება (1064წ)
ერთ დროს ეკონომიკურად ძლიერი, დიდი და ხალხმრავალი ციხე-ქალაქიდან დღეს მხოლოდ ციტადელის ნანგრევებია შემორჩენილი, ნაქალაქარის ტერიტორია მდინარე ფარავნის (ჯავახეთის მტკვრის) და ორმოცისწყალის შეერთების ადგილზე წარმოქმნილ კონცხს მოიცავს და რამდენიმე ჰექტარზეა განფენილი.
გიორგი მაღრაძე
სურათების გასადიდებლად დააწკაპუნეთ.
Iberiana - იბერია გუშინ, დღეს, ხვალ 
დატოვე კომენტარი